Ngũ cốc gồm các loại nào?

* Hiện có một số tài liệu, sách báo khuyên nên dùng ngũ cốc để cải thiện về sức khỏe. Tuy nhiên, lạ một điều là các tài liệu, sách báo này kể ra các loại ngũ cốc lại không thống nhất. Xin quý báo giải thích giùm. (Ngô Thị Mỹ, Sơn Trà, Đà Nẵng)

- Theo Từ điển Hán Việt, cốc 穀 nghĩa là lúa, gạo, hoa màu, lương thực nói chung. Ngũ cốc là năm thứ cốc, gồm: đạo, thử, tắc, mạch, thục (lúa gié, lúa nếp, lúa tắc, lúa tẻ, đậu).

(Ảnh Internet)

Theo Wikipedia, ngũ cốc, trong thời kỳ Trung Quốc cổ đại, là tên gọi chung để chỉ 5 loại thực vật có hạt ăn được; về sau được dùng để gọi chung cho các loại cây lương thực hay sản phẩm chính thu được từ chúng. Tuy nhiên, trong cách hiểu của các dân tộc chịu ảnh hưởng từ nền văn hóa Trung Hoa thì khái niệm về ngũ cốc không hoàn toàn giống nhau. Ngoài thuyết về ngũ cốc còn có các thuyết lục cốc, cửu cốc. Tuy nhiên, thuyết về ngũ cốc chiếm ưu thế, có thể là do nó có liên quan tới học thuyết về Ngũ Hành.

Tại Trung Quốc, tồn tại 2 thuyết cơ bản hơi khác nhau một chút về ngũ cốc. Một thuyết cho rằng ngũ cốc gồm 5 loại (như Hán Việt từ điển giảng ở trên): đạo (lúa), thử (kê), tắc (hay túc) [trong tiếng Quảng Đông thì tắc/túc là ngô, còn ở phương Bắc thì nó lại là kê], mạch (bao gồm đại mạch, tiểu mạch, hắc mạch và yến mạch), thục (đậu tương).

Một thuyết căn cứ vào Kinh Lễ cho rằng ngũ cốc lại gồm: ma (hạt gai dầu), thử, tắc, mạch, thục. Hai thuyết này khác nhau ở chỗ một bên có lúa gạo nhưng không có gai dầu, và ngược lại. Khi kết hợp cả hai thuyết này lại sẽ có đạo, thử, tắc, mạch, thục, ma là 6 loại lương thực.

Chỉ thấy Wikipedia giải thích lục cốc. Về cửu cốc, trong bài viết “Cây lúa Việt Nam xưa” (trên phuctriethoc.blogspot.com), BS Hồ Đắc Duy đã dẫn sách Chu Lễ giải thích rằng đó là 9 thứ hột để ăn được gồm: tắc (thứ lúa cao, cây dài đến hơn một trượng, là giống lúa chín sớm nhất), thuật (một thứ lúa nếp nhiều nhựa), thử (một loại nếp), đạo (lúa dé - một thứ lúa ưa ruộng có nước, mỗi năm chín 2 mùa), ma (mè, có 2 loại trắng và đen), đại đậu (một thứ đậu hột to), tiểu đậu, đại mạch (một loại lúa mì, hột có lông dài) và tiểu mạch.

Như đã nói trên, khái niệm về ngũ cốc không hoàn toàn giống nhau trong cách hiểu của các dân tộc chịu ảnh hưởng từ nền văn hóa Trung Hoa. Có lẽ xuất phát từ sự khác biệt này mà tác giả bài viết “5 lý do để chọn ngũ cốc” đăng trên Mỹ phẩm (được dantri.com.vn dẫn lại) đã định nghĩa ngũ bao gồm: “5 loại hạt: kê, đậu, ngô, lúa nếp, lúa tẻ; Gồm tất cả các loại cây có hạt dùng làm lương thực như  lúa mì, yến mạch, đại mạch…”.

Bài báo đã dẫn cũng cho rằng (tuy nói là) ngũ cốc (nhưng lại) có gần 300 loại khác nhau. Và như thế, sẽ không ngạc nhiên khi hiện trên thị trường xuất hiện nhiều loại... cốc, như quảng cáo về một số sản phẩm trên trang vatgia.com (tít in nghiêng đầu dòng của ĐNCT):

- “Thất cốc”: Bột ngũ cốc dinh dưỡng siêu sạch “7 loại ngũ cốc nguyên hạt”: Sản phẩm gồm bột mì nguyên hạt, bột lúa mạch nguyên hạt, bột yến mạch nguyên hạt, bột ngô, tinh lõi gạo semolina, bột lúa mì spenta nguyên hạt, bột lúa mạch đen nguyên hạt, Vitamin B1.

- “Ngũ cốc tổng hợp”: Bột ngũ cốc tổng hợp gồm 100% ngũ cốc (36% tinh lõi lúa mì semolina, 23% tinh bột yến mạch, 23% tinh bột lúa mì thô, 9% tinh bột lúa mì mịn semolina, 9% tinh lõi gạo semolina), Vitamin B1.

ĐNCT