Bhutan gặp thách thức về chỉ số hạnh phúc

Chính sách “Ưu tiên tổng hạnh phúc quốc gia hơn tăng trưởng kinh tế” của Bhutan đang đối mặt với thách thức khi nền kinh tế chịu tổn thất lớn trong những năm Covid-19. Giờ đây, vấn đề kinh tế được quan tâm nhất tại vương quốc nhỏ trên dãy Himalaya này.

Vấn đề của Bhutan hiện tại là tình trạng thất nghiệp của thế hệ trẻ và nguy cơ chảy máu chất xám. Ảnh: ST

Vấn đề của Bhutan hiện tại là tình trạng thất nghiệp của thế hệ trẻ và nguy cơ chảy máu chất xám - những người trẻ ra nước ngoài để tìm kiếm giáo dục cũng như tài chính tốt hơn.

Thúc đẩy nền kinh tế 3 tỷ USD

Đảng Dân chủ Nhân dân (PDP) của cựu Thủ tướng Bhutan Tshering Tobgay vừa giành chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử với 30 ghế, trong khi đảng Bhutan Tendrel (BTP) có 17 ghế còn lại. Cả hai chính đảng này đều cam kết thúc đẩy nền kinh tế 3 tỷ USD của Bhutan.

Ông Tobgay là lãnh đạo phe đối lập trong Quốc hội đầu tiên của Bhutan khi cơ quan lập pháp này được thành lập vào năm 2008. Ông có bằng kỹ sư cơ khí của Đại học Pittsburgh (Mỹ) và bằng thạc sĩ hành chính công của Đại học Harvard (Mỹ), sau đó giữ chức Thủ tướng Bhutan từ năm 2013-2018. Vị chính trị gia này cam kết khi trở thành Thủ tướng nhiệm kỳ hai sẽ tăng cường đầu tư vào thủy điện, tập trung phát triển nông nghiệp và giảm thiểu rủi ro liên quan tới biến đổi khí hậu.

Các cuộc thăm dò dư luận trước khi diễn ra cuộc bỏ phiếu đều cho thấy cử tri đặc biệt quan tâm vấn đề kinh tế. “Cơ hội việc làm ở Bhutan rất hiếm hoi. Chính phủ mới nên tập trung giải quyết vấn đề này để những người trẻ không ra nước ngoài tìm kiếm tương lai tốt hơn”, sinh viên Ugyen Tshering (22 tuổi) phát biểu tại thủ đô Thimphu.

Theo Ngân hàng Thế giới (WB), tỷ lệ thất nghiệp ở những người trẻ tại Bhutan là 29%, trong khi tăng trưởng kinh tế chững lại ở mức trung bình 1,7% suốt 5 năm qua.

Trong quá trình vận động tranh cử, ông Tobgay đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về “những thách thức kinh tế chưa từng có và cuộc di cư hàng loạt” của Bhutan. Đảng của ông Tobgay dẫn số liệu thống kê của chính phủ cho thấy, cứ 8 người thì có 2 người đang vật lộn để đáp ứng nhu cầu cơ bản về thực phẩm và các nhu yếu phẩm khác. Đối thủ của ông Tobgay, lãnh đạo BTP Pema Chewang (56 tuổi) cũng cảnh báo đất nước đang mất đi “vị thế đặc sắc của quốc gia”.

Thực tế, nhiều công dân trẻ ở Bhutan đã ra nước ngoài để tìm kiếm cơ hội giáo dục và tài chính tốt hơn, trong đó Úc là điểm đến hàng đầu của họ. Khoảng 15.000 người Bhutan đã được cấp thị thực tại Úc trong 12 tháng trước thời điểm tháng 7-2023 - nhiều hơn 6 năm trước đó cộng lại và tương đương gần 2% dân số của vương quốc này.

Kiến trúc sư Sandhya Pradhan (25 tuổi) nói với hãng thông tấn AFP: “Tôi hy vọng các vùng nông thôn sẽ phát triển”. Theo Pradhan, việc thúc đẩy lĩnh vực giáo dục và y tế là điều quan trọng để khuyến khích thanh niên Bhutan đang ở Úc quay trở về và làm việc trong nước.

Hơn 93% dân số là người hạnh phúc

Bhutan đưa ra khái niệm “Tổng hạnh phúc quốc gia” (GNH) của riêng mình từ năm 1972 dưới triều đại Vua Jigme Singye Wangchuck, thay vì chỉ tập trung vào GDP. Triết lý phát triển GNH gồm 9 lĩnh vực để đo lường mức độ hạnh phúc và phúc lợi của người dân: sức khỏe tâm thần, y tế, giáo dục, sử dụng thời gian, đa dạng văn hóa và khả năng phục hồi, quản trị tốt, sức sống cộng đồng, đa dạng sinh thái và khả năng phục hồi, những tiêu chuẩn sống.

Theo báo cáo GNH mới nhất được công bố vào tháng 5-2023, có tới 93,6% dân số Bhutan coi mình là người hạnh phúc. Trong khi đó, WB cho rằng, chỉ số Gini (biểu thị độ bất bình đẳng trong thu nhập trên nhiều vùng miền, tầng lớp của một đất nước) của Bhutan cao cho thấy sự khác biệt khá lớn về thu nhập trong dân số. Bhutan nằm trong số những nước giàu nhất tính theo GDP bình quân đầu người ở Nam Á (khoảng 3.300 USD năm 2021). Tuy nhiên, 12,4% dân số vẫn sống dưới mức nghèo, theo thống kê năm 2022.

Đặc biệt, du lịch đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế Bhutan, mang lại khoảng 84 triệu USD ngoại tệ mỗi năm và việc làm cho 50.000 người. Chính phủ muốn dần nâng mức đóng góp của du lịch cho nền kinh tế trị giá 3 tỷ USD của Bhutan từ 5% hiện nay lên 20%. Song, sau Covid-19, ngành công nghiệp không khói hiện vẫn chưa phục hồi kể từ khi Bhutan dỡ bỏ các biện pháp hạn chế vào tháng 9-2022.

Cũng từ tháng 9-2022, Bhutan áp dụng “Phí phát triển bền vững” lên 200 USD đối với mỗi du khách một ngày, tăng từ mức 65 USD trước thời điểm xảy ra Covid-19. Chính phủ Bhutan gọi đây là cách tiếp cận du lịch “giá trị cao, tác động thấp” nhằm hạn chế số lượng du khách có thể vào nước này vào bất kỳ thời điểm nào, cân bằng lợi nhuận kinh tế với việc bảo tồn hệ sinh thái và môi trường. Tuy nhiên, đến tháng 9-2023, Bhutan giảm một nửa khoản phí hằng ngày đối với du khách còn 100 USD và áp dụng mức phí này trong 4 năm để kích cầu du lịch.

KHÁNH LINH (theo AFP, SCMP)