“Chiều 18-5-1969, anh em trong cơ quan tổ chức mừng thọ Bác. Người đến dự và vui vẻ báo tin: Đêm 13, rạng ngày 14-5, quân giải phóng lại bắn súng lớn vào sân bay Đà Nẵng, gây nhiều đám cháy và tiếng nổ dữ dội làm chấn động cả một vùng. Đây là lần thứ ba kể từ đêm 11-5, sân bay Đà Nẵng bị pháo binh quân giải phóng bắn phá. Mọi người phấn khởi thưa Bác đó là quân và dân miền Nam lập công mừng sinh nhật lần thứ 79 của Người”, TS Trần Viết Hoàn - người cảnh vệ gắn bó lâu năm nhất với Bác, ở bên Người trong suốt 3 năm cuối và thâm niên 16 năm với cương vị Giám đốc Khu di tích Phủ Chủ tịch đã viết như vậy trong cuốn sách “Nhớ mãi ngày sinh Bác Hồ” (NXB Văn hóa-Thông tin).
 |
| Đài Kỷ niệm chiến thắng Đoàn Pháo binh 575 và Nhà Bia tưởng niệm các liệt sĩ tọa lạc ở thôn Dương Lâm 1, xã Hòa Phong, huyện Hòa Vang. Ảnh: HOÀNG HIỆP |
Chiến công đặc biệt và oanh liệt vậy, nhưng với những dòng sử liệu ít ỏi như trên, việc tìm ra những đơn vị đã pháo kích vào sân bay Đà Nẵng và diễn biến những trận đánh xảy ra vào những ngày tháng Năm cách đây gần 45 năm thật không dễ.
Vinh dự cho Đoàn pháo binh 575!
Hơn một tháng dò hỏi, tìm kiếm, chúng tôi mới tìm thấy “tác giả” của những trận pháo kích nói trên là Đoàn pháo binh 575 - Mặt trận 44 Quảng Đà. Cựu chiến binh (CCB) Nguyễn Huy Hoán (trú phường An Hải Bắc, quận Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng), nguyên trợ lý tham mưu Đoàn pháo binh 575 - Mặt trận 44 Quảng Đà cho hay: “Lúc đầu đơn vị có 2.200 cán bộ, chiến sĩ (CBCS), nhưng sau 10 năm (1965-1975) chiến đấu tại chiến trường Quảng Đà, 800 CBCS chết và hy sinh, chưa kể số bị thương, mất sức chiến đấu, thuyên chuyển đơn vị. Trung đoàn được phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND vào năm 1975 thì chỉ còn lại 200 người, sáp nhập vào đơn vị khác, mất luôn phiên hiệu Đoàn pháo binh 575 danh tiếng với rất nhiều trận đánh vào sân bay, quân cảng, các kho hậu cần của địch tại căn cứ quân sự khổng lồ Đà Nẵng”.
Chúng tôi mở sách “Nhớ mãi ngày sinh Bác Hồ”, CCB Hoán đọc đi đọc lại đoạn pháo binh quân giải phóng bắn phá sân bay Đà Nẵng vào dịp sinh nhật cuối cùng của Bác và xúc động: “Pháo kích vào sân bay Đà Nẵng nhiều lần chỉ có đơn vị tôi thôi. Đến giờ tôi mới biết những trận đánh này được báo cáo lên Bác, được Bác khen, thật vinh dự cho Đoàn pháo binh 575!”.
CCB Hoán liền liên lạc với những đồng đội cùng một thời vào sinh ra tử đang ở khắp miền Bắc và ít ngày sau, những trận pháo kích mừng thọ Bác Hồ năm ấy được các CCB tổng hợp vắn tắt: “Tối 11-5-1969, Đại đội 10 thuộc Tiểu đoàn 1 (Trung đoàn Pháo binh 575) bắn thao tác bệ 20 viên đạn vào khu đồn trú của giặc lái và nhân viên kỹ thuật ở sân bay Đà Nẵng. Sau đó, Đại đội 12 thuộc Tiểu đoàn 2 bắn vào khu để máy bay và kho pháo đạn, kho bom, kho xăng dầu của địch ở sân bay, gây cháy, nổ dữ dội nhiều giờ và thiệt hại nhiều sinh lực địch.
Tiếp đó, 20 giờ ngày 13-5, Tiểu đoàn 1 và 2 sử dụng 16 khẩu pháo 122 ly và 140 ly đồng loạt pháo kích vào sân bay Đà Nẵng, tổng kho hậu cần Bầu Mạc, bãi đỗ xe quân sự Cẩm Bình, Sư đoàn 3 của Mỹ ở cứ điểm Xùng Mây (chân núi Phước Tường). Bị trúng đạn pháo kích, ở sân bay Đà Nẵng, một kho bom nổ dữ dội trong nhiều giờ, một kho xăng bốc cháy cột khói bốc cao cả trăm mét phải 2 ngày mới dập tắt được. Lương thực, thực phẩm, quân trang, quân dụng của địch ở kho hậu cần Bầu Mạc bị cháy, thiệt hại nặng. 200 xe quân sự các loại tại Cẩm Bình bị phá hủy…”.
Không ai ngờ đây là sinh nhật cuối cùng của Bác và mãi đến gần 45 năm sau, khi đọc những trang sách “Nhớ mãi ngày sinh Bác Hồ” do chúng tôi mang đến, những người CCB Trung đoàn pháo binh 575 mới xúc động nghẹn ngào biết mình có một chiến công đặc biệt dâng Bác.
Khắc sâu lời Bác dạy
Để có những trận pháo kích vào sân bay Đà Nẵng và nhiều điểm quân sự khổng lồ của Mỹ-ngụy tại Đà Nẵng vào những ngày tháng 5-1969, CBCS Trung đoàn pháo binh 575 và những đoàn dân công phục vụ trận đánh phải trải qua bao vất vả, hy sinh. Những ai từng sống và chiến đấu tại mặt trận Quảng Đà năm 1969, năm sau cuộc tổng tấn công và nổi dậy Tết Mậu Thân (1968) sẽ biết thế nào là đói, gian khổ, chết và hy sinh do đói, sốt rét, ăn nhầm lá độc, nấm độc, hổ vồ, pháo bầy, biệt kích Mỹ- ngụy lùng sục, bắn chết… Những năm tháng gian khó ấy, những cử chỉ, lời dạy ân cần của Bác là động lực để mỗi CBCS Trung đoàn 575 vượt lên khó khăn và giáng xuống đầu địch từng quả đạn pháo chính xác, uy lực.
CCB Hoán kể: “Ngày 6-1-1966, ở trường bắn Sơn Tây, khi đơn vị bắn thử một loại pháo mới của Liên Xô chi viện, Bác đến thăm, ân cần động viên chiến sĩ: “Các chú bắn rất tốt!” và dặn dò: “Đây là loại vũ khí mới của nước bạn, các chú vinh dự được sử dụng đầu tiên. Các chú phải cố gắng học tập giỏi, vào chiến trường phải đánh thắng, bắn trúng. Đạn của các chú bay lên, bọn Mỹ-ngụy phải kinh hoàng khiếp sợ”. Khắc sâu lời dạy của Bác, rạng sáng 27-2-1967, sau khi vào đến chiến trường Quảng Đà, Tiểu đoàn 99 thuộc Trung đoàn 575 đã mở trận tập kích đầu tiên vào sân bay Đà Nẵng bằng loại tên lửa A12, phá hủy 112 máy bay, 270 xe quân sự, 1.685 tên Mỹ-ngụy chết và bị thương. 5 tháng sau, lần đầu tiên, cả trung đoàn đồng loạt đánh vào sân bay Đà Nẵng vào đêm 14-7-1967, phá hủy 87 máy bay, 250 xe quân sự các loại, làm nổ tung kho chứa bom, tiêu diệt và loại khỏi vòng chiến đấu 548 tên địch, phần lớn là nhân viên kỹ thuật, giặc lái máy bay Mỹ, sân bay bị tê liệt hoàn toàn... 10 năm chiến đấu trong lòng dân Quảng Đà, Đoàn pháo binh 575 đã đánh hơn 500 trận, tiêu diệt 6.000 tên địch, phá hủy 780 máy bay, 1.000 xe quân sự, 200 khẩu pháo các loại, thiêu hủy 50 triệu lít xăng dầu và nhiều phương tiện chiến tranh hiện đại của Mỹ, ngụy...
Để ghi nhớ công lao và tôn vinh chiến công của Đoàn Pháo binh 575 - Mặt trận 44 Quảng Đà anh hùng năm xưa, Thành ủy, UBND thành phố Đà Nẵng đã chỉ đạo các sở, ngành và Huyện ủy, UBND huyện Hòa Vang hỗ trợ xây dựng Đài kỷ niệm Chiến thắng Đoàn Pháo binh 575 và Nhà Bia tưởng niệm các liệt sĩ tọa lạc ở thôn Dương Lâm 1, xã Hòa Phong, huyện Hòa Vang.
Còn Thiếu tướng Tô Thuận, nguyên Tư lệnh phó Binh chủng Pháo binh, nguyên Trưởng ban liên lạc Pháo binh Quân khu 5 đúc kết “5 điều nhất” mà Trung đoàn 575 đã làm được: “Trong kháng chiến chống Mỹ, Trung đoàn 575 bắn nhiều đạn nhất, xử lý một cơ số đạn lớn nhất để bắn vào sân bay Đà Nẵng làm Mỹ kinh hoàng nhất, thiệt hại to lớn nhất về người và phương tiện chiến tranh. Nhưng Trung đoàn cũng bị tổn thất và hy sinh nhiều nhất. Trong thời bình, đã làm tốt, sâu sắc đối với các gia đình có công với cách mạng, những người mãi mãi không trở về và cả những người còn lại sau chiến tranh”.
HOÀNG HIỆP
